bellorum praesidem pectora vulneribus apta distinguere, Mercurium facundiae repertorem linguae ianuas subsidere, Herculem lacertos sibi utpote pugilem vindicasse, Cupidinem iecoris secretarium coercere, Bac5 chum ebrietatis auctorem cellaria gutturis obtinere, Cererem frumenti datricem horrea ventris incolere, Venerem matrem libidinis femorum occupasse cubicula, Iovem quasi aëreum spiritum in naribus habere praetorium, Apollinem medicinae ac musicae praecep10 torem palmarum habitacula possidere, tantaque hominis fabrica diis, quos dicitis, vestris dominando contraditur nulla parte corporei domicilii vestris sedibus reservata. Qui tamen nec gratiam vobis debitam ut liberis hospitibus referunt, sed ut inquilinis 15 obnoxiis solvendum vectigal imponunt, atque alius alia tributa proflagitat. Itaque Marti aper caeditur, Baccho dicatur hircus, Iunoni pavo mactatur, Iovi taurus ducitur, Apollini cygnus offertur, Veneri columba decernitur, Minervae noctua consecratur, Cereri 20 farra libantur, Mercurio mella panduntur, aras Herculeas populea corona circumdat, fanum Cupidinis rosea serta condecorant, nec patiuntur si necessitas

9 prae

1 praesulem R. vulneris L. 2 ianuis P. ianuam V. obsidere R. possidere V. 3 et utpote L.V. puliginem L. forte numen V. 7 cubicula L. P. cubilia cet. toria R. praeconem L. P. 10 tantaque contraditur om. V. et totam hominis fabricam diis quos dicitis vestris donando quantum traditur nullam partem corporei domicilii vestris sedibus reservastis R. 12 contraditur L. contraditis P. contradicitur B. 13 post 'reservata' pergit V.: ipsosque deos, quos fabricatis, vobis creditis suffragari. 15 alius L.B. aliis P. alios R. 16 proflagitat B. profligat L. P. R. in V. ita: imponunt. diversisque diis diversa libamina diversaque auguria atque diversa tributa imponunt. et ideo marcia bella ac homicidia adulteriaque ac furta omniaque mala vobis eveniunt, ut est illud: bacho ducitur hyrcus etc. 18 ducitur] dicatur B. 21 populea corona circumdant L. circumdat P.B.R. populeae coronae circumdant V. 22 serta om. L. decorant R. coro

nant V.

exegerit, commune sibi pulvinar offerri, sed unusquisque deus proprios flamines et sorte sibi datum munus assequitur, si tamen dii appellandi sunt, quibus potestas nisi in certis sibimet offerendis animalibus non est data. Digna vota vel potius digna tormenta ve- 5 stris erroribus exhibetis. Re enim vera non opitulatores deos, sed carnifices teterrimos invocatis, qui viscera vestra suppliciorum diversitate discerpant. Necesse est enim in corpore vestro tot poenas constitutas esse, quot dii sunt, dum singuli suis vos cogunt 10 inservire ludibriis. Unus trahit ad bellum, alter eundem ducit ad luxum, ille lucrandi causas hortatur inquiri, hic desiderium suggerit epulandi. Omnes imperant, exigunt, urgent, spatium quiescendi nullus indulget, et hoc modo sensibus vestris latendi seductione 15 sopitis miserum corpus obstrictum in officia numerosa marcescit. Atque ita fit, ut malorum vestrorum semina, dum per socordiam non valetis abicere, colatis ut numina. Et sane miror vos, cum sitis cupidi opum et avaritiae studiosi, frustra tot diis esse mu- 20 nificos, praesertim omnia exsecranda iubentibus; qui si vos sacrificantes exaudierint, conscientiae vestrae damna contrahitis, si non exaudierint, facultatum. Ergo sive irati, sive propitiati fuerint, semper nocent. Hae sunt illae Furiae, scelerum vindices, haec illa cru- 25 ciamenta Tartarea poetarum vestrorum carminibus decantata, quae vos velut iam mortuos propter impiam profanamque superstitionem atque contemptum verae religionis excruciant. Etenim si miserias vestras volueritis intentius intueri, nihil inaniter relatum de 80

1 exigerit P. R. exigent L. exigit V. exigat B. offerri V.B. offerre cet. 6 opitulares L. 8 discrepant L. P. 12 causa B. 15 latenti R. 16 corpus om. L. P. obstrictum B. obstructum L.V.R. misera obstructio P. 19 cum V. quia cum L. P.R. qui cum B. 21 quia R. 23 trahitis B. 24 propitii R. 25 hi illi cruciatus tartarei 26 decantati, qui B. 29 volueris L.

B.

Inferis invenietis. Omnia enim, quaecunque finguntur apud vos esse simulacra, vos estis. Eumenides sunt foedissimae cogitationes, Tisiphone prava conscientia, Umbrae exsangues vestra corpora mentis sanitate ca5 rentia; poenae Inferni sunt curarum pro delicti continuitate vigiliae; Tantalus est inexplebilis semperque sitiens cupiditatis aviditas, Cerberus mala ventris edacitas, cui quia non sufficit unum nostrum, terna ora collata sunt; Hydrae sunt vitiorum post satietatem 10 renascentium foeditates; Viperina corona est actuum sordidorum squalor horribilis; Pluto est animus humani corporis rector ignavus, qui quoniam caelestibus bonis ultro caruit, merito sedibus damnatus est Inferni; Pallentes sunt dii, quos sine ratione colitis. O 15 vos felicissimos, quorum et religio crimen est et vita supplicium!

Responsio Alexandri.

Si haec ita sunt, ut asseris, o Dindime, soli, quantum video, Bragmani hominum numero non te20 nentur solique exsortes corporeae creduntur esse substantiae, qui vitiis omnibus carere dicuntur, qui concessis naturae voluptatibus non utuntur, qui scelus putant esse, quod nascimur, qui nefas existimant omne, quod agimus, qui beneficia elementorum depensa mor25 talibus molesta pro necessariis iudicant, qui artium diversarum ministeria scelerata pronuntiant, qui omnino destruunt iura vivendi et aut deos se esse

1 invenietis V.B. invenitis cet. 3 Thesifone L. Persiphone R. 4 Umbrae exsangues scripsi; umbra exsanguis Codd. exsanguis vescitur vestra R. mentis] membris L. 5 inferni L. P. infernales V.R. infernae B. 6 Tantalus] Tartarus R. semperque] semper L. P. 10 foeditas R. 11 sordidorum] suorum L.P. Pluto est] Plutonem L. 13 ultro] ultor L. P. 14 Palantes B. 15 infelicissimos P.

19 non P. om. cet. 22 a natura R. 24 elementorum scripsi; emolumentorum Codd. 26 ministerium scelera R. omnino] omni modo L. 27 iure L. et om. L.R. se om. L.B.

profitentur aut invidere deo, cuius tam pulcherrimam vituperant creaturam. Haec iudicio meo dementiae potius quam philosophiae adnumeranda sunt.

Altera responsio Dindimi.

Nos, inquit Dindimus, non sumus incolae huius 5 mundi, sed advenae, nec ita in orbem terrarum venimus, ut in eo libeat consistere, sed transire. Properamus enim ad Larem patrium nullis delictorum ponderibus degravati nec in aliquibus illecebrarum tabernaculis commorantes nec flagitiorum cauponibus obligati. 10 Nihil enim indecorum poena contegimus, nulla cupiditatum furta provectibus occultamus, quippe qui nuda conscientiae fronte progredimur, ut expediti ac faciles spatium propositi decurramus itineris. Deos autem nos esse non dicimus, nec immensitati coelestis ope- 15 ris, ut insimulas, invidiose detrahimus, sed asserimus bonitate nos dei non male uti. Nec omnia licere seu decere firmamus, sed ea, quae voluntas sibi vindicat honestate, plerumque rogamus admittere. Deus enim rerum conditor varias species formavit in mundo, 20 quia nullatenus poterat sine earum diversitate subsistere, quarum usum humano permisit arbitrio discernendum. Quisquis ergo deterioribus omissis meliora sectatur,

1 profitentur] non profitentur B. invident Bissaeus. 9 praegravati P. in R. om. cet. 11 enim om. B. indecorum R. inde eorum cet. poena L. pene cet. contegimus L.P. contingimus R. contigimus B. 12 proventibus R. sub vestibus Bissaeus. nudi B. 13 ut L. R. et P.B. 14 decurrimus P.B. 15 nos] non B. coelesti L. 16 invidiose] invidia B. 17 non om. R. non male non L. nec] non L. sed P. scimus sed V. et B. dicere B. ammittere L. amittere cet. 21 quia manum praemisit arbitrium L. abiectis P.

18 seu scripsi; se L. 19 admittere Bissaeus. subsistere om. B. 22 hu23 omissis R. B. omnis L.

non ipse quidem deus est, sed dei amicus efficitur. Cur autem, quaeso, visum est tiki nos continenter et pie viventes dicere deos esse vel certe invidere deo, siquidem iustius in vos cadit ista suspicio? Nam cum 5 superbiam vestram nimiae felicitatis tumor inflaverit, obliti quod ex hominibus estis, firmatis deum non curare de mortalibus. Vobismet ipsis templa fundatis atque aras erigitis et immolationibus pecudum laetamini vos invocari. Hoc patri videlicet, hoc avo tuo 10 cunctisque parentibus certum est fieri; hoc etiam tibi pyramidum forsitan promittit exstructio. Quapropter furiosos verius vos esse dixerim, qui quod agitis ignoratis, aut si deum scientes contemnitis, sacrilegii reatu tenemini. Cum ergo caecitatis vestrae 15 tenebras recte cernentibus applicatis et animum nostrum tali convicio sauciatis, non sinitis, ut miseriis vestris lacrimas saltem, quod est extremum munus pereuntium, dependamus. Valde enim lamentandi estis, quibus inexpiabiles pro divinitatis iniuria poenae prae20 parantur, quarum certissimum documentum est Salmonei iusta damnatio, qui fulgorem superni luminis aemulatus, quod imitabatur, expertus est, vel Enceladi sepultura, qui quia violentis ausibus aggredi coelum manibus voluit, premitur tumulo montis igniti. Tali25 bus remuneratur honoribus, qui se non agnoscunt esse mortales.

1 dei] deus L.

3 deos esse] diis B.

12 verius om. B.

4

iustius B. 7 de om.

11 pro

istius L. P. om. R. 6 oblitique B. non om. L. P. L. P. 9 invocari R. vocari cet. tuo R. om. cet. mittit R. B. praemittit L. permittit P. exstructio R. instructio cet. 14 teneamini P.B. cur P. 16 convicio] supplicio R. sauciantes L. 18 depensamus L. depandamus R. 19 inexpiabile L. inexplicabilis P. divinitate iniuriae R. poenae om. L. poena praeparatur P. 22 vel 23 qui R. B. quae L.P. quia scripsi; dum B. om. cet. 24 manibus om. R. premitur] praemittitur L. 25 agnoscant R. cognoscunt P.

om. R.