Altera responsio Alexandri. Tu nunc ideo te dicis beatum, o Dindime, quia in ea mundi parte sedem vobis natura constituit, in qua nec accessus advenis nec exitus aperitur indigenis, sed excubiis oppositae difficultatis obsessi, quoniam 5 vitare non valetis, vestram patriam laudatis et, quod damnationis causa patimini, continentiae studio meruisse vos iactatis. Itaque secundum vestram sententiam et illi beati dicendi sunt, qui perpetuis innexi vinculis et diuturno squalore marcentes vitam poena- 10 lem sibi consenescentem producunt. Neque enim discrepat ab eis vestra philosophia. Nam vobis ita bonorum usus interdictus est, ut illis. Cruciatus, quos criminosis apud nos iura sanxerunt, vobis lex naturalis adhibuit, et praecepta, quae vobis continentiae vestrae 15 necessitas dedit, illis carcer instituit. Ita fit, ut qui a vobis philosophi vocantur, rei pronuntientur a nobis. Et sane convenit vestras miserias potius vos lugere proque tantis malis trahere profunda suspiria. Quid enim afflictius, quid calamitosius homine, cui 20 libere vivendi negata potestas est? Interim liquet, quid de vestris moribus deus auctor praesenserit, quos noluit Tartareis post obitum reservare suppliciis, sed vivos perferre statuit inopiam mortuorum, quam vos philosophiae vocabulo falso concinnatis. Nec tamen 25 ex hoc aliquis vobis fructus laudis acquiritur. Nullum enim virtutis meritum est id nancisci, quod mutare 2 Tu nunc] tunc L. te R. B. me L.P. 4 aperit L. 5 apposite L. quoniam L.R. quam P.B. 8 vos om. L.B. 12 ita] item B. 13 est ut illis B. utilis est cet. cruciatibus B. quos L.B. que P. quod R. 17 pronuntiantur R. 18 vos] nos R. 19 proque earum R. 20 Quid enim quid L.B. quod P. 21 Interim liquet R. interim L. P. arbiter inquam B. 24 vivis L. inopiam] supplicia L. 26 acquiritur P. exquiritur cet. cinnantes R. R. 25 con27 nancisci non poteris, nec gloria dicenda est, quam sibi quisque non dederit. Verius ergo non beatitudinis, sed castigationis esse confirmo, quod vivitis. Et si placet, institutionum vestrarum partes singulas percurramus. 5 Nec habere Bragmanos consuetudinem semina mandare telluri nec arbores vitibus decorare nec plantariis arborum nuda vestire camporum nec aedificia pulchra constituere, harum rerum manifesta ratio est, quod ferri metallum vobis indignatio naturae non 10 praebuit, quo cuncta, quae numeravimus, excoluntur. Aliunde autem assumere negotiatione navigii non potestis atque ideo vos necesse est herbis palmitibusque depastos vitam horribilem pecorum more transigere. Aut non idem lupi faciunt, quibus cum carnem praeda 15 non suggerit, terreno cibo rabiem famis coguntur explere? Quod si liceret vos in nostras migrare terras, profecto philosophia vestrae penuriae nullatenus requireretur, sed in suis deserta finibus inhaereret; aut si nos in vestras sedes transire possemus, sapientes 20 inopes redderemur. Quem exulem non statim comitatur continentia? quae si venit ex arbitrio, virtus est, si ex imperio, poena. Ergo non in angustiis et egestate, sed in opulentia temperanter vixisse laudandum est. Alioquin caecitas et paupertas solae virtutum 25 gloriam sortiuntur, ista quia non habet, quo fruatur, illa, quia non videt, ut cupiat. Feminarum igitur ve 1 poteritis R. nec gloria P. sed gloria L.R. sed nec gloria B. 2 non om. R. 3 affirmo B. 5 Nec] non R. 6 mandere terrae R. 7 arborum om. R. vestiri B. 9 ferrum et metallum B. 11 autem] enim L. negotiatione Bissaeus. negotiationem codd. poteritis R. 12 vobis R. 13 depastis B. more om. L. 14 cum om. L. 16 vos om. R. vobis Bissaeus. 17 philosophiae vestrae penuria B. 19 sapientia R. 20 redderemus P.B. quem] quo P. 22 imperio] penuria P. in om. P.R. 23 temperate R. 24 solae R. solam L. P. sola B. 25 ista quia etc. R. ista-fruatur om. L. illa quia non videt, ista quia non habet, ut cupiat B. illa quia non videt, ut cupiat, ista quia necessariis vitae sustentaculis caret P. strarum nullus, ut asseris, decor augetur ornatibus: assentior, quippe nec ars officium nec materia ulla suppeditat. Nemo apud vos incestus vel adulterii inflammatur ardore: miranda res esset, si proprio, non necessitatis iudicio viveretis, si animum vestrum ab 5 illicitis amoribus pudicitiae contemplatio, non deformitatis arceret aspectio, si castitas non coactis indicta ieiuniis testimonium voluntatis eriperet. Etenim nulla saevior potest mortalibus pestis evenire, quam haec res, quae quidem non desideria libidinis solet de sen- 10 sibus humanis auferre, sed factum, id est non mentem ab scelere prohibere, sed corpus ab opere, non reprimere iubentis imperium, sed tollere famulantis obsequium. Manet igitur causa peccati, cum vel praesto [est cupiditas noxae, quam is solus effugit, qui] etiamsi 15 posset, non subiret. Dicitis leges vos et iudicia non habere, litteris non studere, misericordiam neque petere neque tribuere. Omnia haec cum beluis constat vos habere communia, quibus ut facultas sentiendi non suppetit, ita voluntas fruendi sublata est. Rationibus 20 nobis, id est rationalibus hominibus, qui nullius inediae lege perstringimur, qui ad bene vivendum libero incitamur arbitrio, ut voluntariam continentiam digna remuneratio consequatur, dedit multas natura blanditias, quas plerumque virtus sopitas cohibet. Im- 25 possibile est enim, ut tantam mundi magnitudinem 1 nullis R. ornantibus L. 2 assentio R. assensio P. assessio L. quippe] enim P. ars nec officium P. offucium Bissaeus. 3 incestus L. R. incesto P. incestivo B. adulterii L. R. adulterio P. adulterino esset R. 6 inlicitos L. indicatis B. P.B. 13 Rieberer. 8 voluptatis L. imperio L. 16 vos om. L. melius L. P. mortuis B. bus R. 21 rationabilis L. stigamur B. B. 4 ardore om. P. res dei 7 indicta P.R. indicata L. sed 10 libidinis L. R. huiusmodi 15 verba uncis inclusa addidit 18 cum] enim B. beluis R. 19 seniendi B. 20 rationali22 perstringimus L. 23 in 25 sopitas scripsi;. sospitas P. sopita L.B. fortior R. inhibet B. non alicuius temperamenti moderatio gubernans faceret tristibus laeta succedere, siquidem variis casibus voluntas humana et mortalium mens ipsa diversa sit ac pro vicissitudine temporum motibus causa5 rum semper aptatur. Animorum quin etiam species cum coeli mutatione vertuntur et liquido quidem die nitent, coacta vero nube fatiscunt. Ipsorum quoque sensuum ratio non minus instabilis videtur esse, quam multiplex, et non solum rebus, sed etiam aetatibus 10 immutatur. Hinc est, quod simplicitate gaudet infantia, temeritate iuventus exsultat, canities imbecillitate tardatur. Quis enim aut audaciam astutiamque requirit in puero aut in adolescente constantiam aut mobilitatem poscit in vetulo? Multa sunt, quae visui 15 nostro, alia quae auditui, nonnulla quae odori vel tactui vel sapori voluptuosa succurrunt, quibus aerumnarum, quas ex labore contrahimus, mulceatur asperitas, et ita modo saltationibus, modo cantibus oblectamur, nonnumquam etiam suavitate odoris vel gustu 20 dulcedinis aut contactus blanda mollitie refovemur. Quorum omnium nobis suggerunt elementa materiam, quae etiam vitae nostrae creduntur esse principia. Quorum permixtione contraria humani generis ita structura conditur, ut unumquodque suis partibus 25 satisfaciens sub dispensatione nobis tribuat familiare subsidium, quo moles corporea sapienter fabricata raptatur B. R. 7 fa9 rebus] 12 Quid 1 gubernaret et B. 5 semper om. R. aptat cogitationes P. animarum L. 6 die om. tescunt L. P. quoque sensuum] vero casuum B. cum rerum qualitatibus R. cum aetatibus R. enim vel L. audaciam astutiamque L. astutiam R. audaciam B. scientiam P. 13 requirat R. constantiam] continentiam L. 14 poscat P.R. 15 odori] odoratui B. 18 salutationibus L. 19 etiam om. B. blanda 23 permixtione om. B. 22 crepraemixtione R. humani generis om. L. P. 24 ut R. et cet. 25 tribuit B. familias L. 16 actui L. P. 20 contractus R. dentur P. ita R. om. cet. familiaritatis P. 23 consistat. Sic ergo fructus nobis seminum ministratur e terra, copiae piscium conferuntur e mari, avium catervae largiuntur ex aëre. His si tu utendo volueris abstinere, aut superbiae notaberis, quia donata repudias, aut invidiae, quod a meliore prae- 5 stentur. 1 Si ergo L. P. ministrantur R. monstratur B. 2 efferuntur B. 3 caterva largiatur L. si tu utendo R. si tuendo L. P. si tu spernendo B. 5 quod a meliore R. quod a meliori B. quodam meliora L. quod dante meliora P. praestantur L. praestatur R. |